Paratonerin İcadı – Paratoneri Kim ve Nasıl Buldu ?
<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/6Fn4XVYOt88" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe><iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/6Fn4XVYOt88" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>Yıldırım düşmesi veya şimşek çakması olarak tanımlanan hava elektrik akımları, ciddi hasara yol açabilen güçlü oluşumlardır. Yıldırım düşmesine karşı korunmak için binaların tepesindeki ince demir çubuklara paratoner denilmektedir. Gök yüzüne bulutların sürtünmesi veya çarpışması sonucunda meydana gelen elektriklenme aydınlanmaya neden olur. Anlık olan bu aydınlanma şimşektir. Aydınlanma sonrasında yere düşen elektrik akımı ise yıldırımdır. Zemine yakın seyreden ve elektron yüklü olan bulutlar, şiddetli yıldırım oluşturur. Yıldırımın şiddeti çok fazladır. Ağaçları yıkabilecek ölçüde güçlüdür. Ayrıca binaların tepesine düştüğü zaman ciddi zararlar verebilir. Yıldırım bir insanı rahatlıkla öldürebilir. Paratoner fiyatları da kullanılan malzeme ve işçilik kategorisinde farklılık göstermektedir.
Paratonerin İcadı
Elektrik akımları ile ilgili ilk deneyi Benjamin Franklin (1706-1790) yapmıştır. Haçlı seferleriyle İslam topraklarındaki bilim kitapları Avrupa’ya taşındı. Avrupa bu kitaplarla birlikte ilimde ilerlemeye başladı ve sanayi devrimini başlattı. Bu birikimden faydalanan Benjamin Franklin, elektriğin sıvı olduğunu ve eksik olan tarafta eksi, fazla olan tarafta artı enerji olduğu kanaatine vardı. 1752 yılında fırtınalı bir havada laiden tüpünü uçurtmaya bağladı. Yıldırım akımına kapılan laiden tüpü aydınlandı. Böylece elektrik keşfedildi. Paratoner ilk icadı bu şekilde gerçekleşmiştir. Paratoner, binanın çatısından toprağa ulaşan demir bir çubuktur. Bu çubuk yıldırımı toprağa ileterek, zarar vermesini önlemektedir. Yıldırım, en üst noktaya düştüğü için, yüksek binaların en tepesine paratoner kurulur. Paratoner çeşitleri, bu yıldan sonra artmıştır. Yüksek ve alçak binalar için farklı farklı paratonerler üretilmiştir. Gemiler için de farklı özelliklere sahip paratoner üretilmektedir.
Günümüze Kadar Kullanıldı
1782 yılından itibaren bütün Amerika’da paratoner kullanımı başladı. Elektrik akımının problemsiz bir şekilde toprağa ulaştırılmasını sağlayan paratoner, farklı kutupların birbirini çekmesiyle icat edilmiştir. Benjamin Franklin, yaptığı birçok deneyle birlikte, yıldırımın aslında elektrik akımı olduğunu keşfetti. Paratoner kurulumunu da ilk yapan kendisidir. Hükümet binasına paratoner kurulumunu gerçekleştirerek, yıldırımın bina içerisinde dağılması engelledi. Aktif paratoner çeşitleri de daha sonra tasarlanmıştır. Bu gün binalarda, gemilerde ve yüksek yerlerde paratoner seçenekleri tercih edilmektedir. Yıldırımın zararını tam anlamıyla ortadan kaldıran bu icat, bütün binalar için kullanılabilir.
Bir önceki yazımız olan Paratoner Çeşitleri başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
İçindekiler