Akım – Gerilim arasındaki faz farkı 90 derecedir. Cos 90 = 0 dır. Kompanzasyon sistemindeki Cos ϕ açısını kondansatör (kapasitif) devreye alarak 0 (sıfır) a yaklaştırmaya çalışırız. Kondansatörler devreye girdikçe reaktif güç rölesinin panelinde 1 (bir) veya 0,99 değerlerine yaklaştığını görürüz.
Kompanzasyon Panosu Bakımı Nasıl Yapılır
Elektrik nakil hatlarından yüksek gerilim ile taşınan elektrik enerjisi trafolar aracılığıyla 36 kV tan 0,4 kV’a indirilir. Alçak gerilim sistemlerinde enerjiyi faz-faz arası trafo çıkışı 400 volt, faz-nötr arası 230 volt ölçülür. Trafo çıkışından sonra ana dağıtım panosu yanına kompanzasyon panosu konulur, ana şalter girişine koydumuz akım trafoları sayesinde reaktif güç kontrol rölesi kullandığımız enerjiyi izlemeye başlar. Tesisimizin ihtiyacı olan reaktif enerjiyi şebekeden çekmeden kompanzasyon sistemindeki kondansatörleri devreye alarak kendisi üretir.
Reaktif enerjiyi kendi kompanzasyon sistemimizden üretiğimiz için enerji nakil hatlarında ve trafo üzerinde rahatlama sağlarız. Reaktif ceza sınırı 100 birim aktif enerji kullanırsak 20 birim reaktif enerji kullanabiliriz, 15 birim kapasitif şebekeye basabiliriz.
Şebekeden kullandığımız reaktif enerji %21 dahi olsa, kullandığımız tüm reaktif enerji bedelini ceza olarak öderiz. Örnek göstermek gerekirse; 10 bin lira elektrik faturası ödeyen kurum en az 2 bin civarı ilave bir ceza bedeli ödemek zorunda kalır.
Şebekeye bastığımız kapasitif enerji sınırı %15 dir. Elektrik panomuza sabit kondansatörler çok olursa veya kontaktörleriniz yapışmış ise kondansatörler sürekli devrede olacaktır. Şebekeye bastığımız kapasitif artacaktır. Kapasitif ceza da birim fiyat reaktife göre daha fazladır.
Kompanzasyon sisteminde arıza olduğundan reaktif rölemiz kapasitiften cezaya girmektense endüktiften girmeyi tercih eder.
Kompanzasyon Sistemi Arızaları ve Devre Elemenları
- Akım trafosu
- Reaktif güç kontrol rölesi
- Kontaktör
- Kondansatör
Ülkemizde elektrik enerjisi kullanımın giderek artması, elektriğe olan ihtiyacın vazgeçilmez boyutlarda olduğu gerçeğine işaret etmektedir. Elektrik enerjisini kullanırken verimlilik, ekonomiklik ve maksimum fayda gibi temel ilkeleri göz önünde bulundurarak hareket etmek; sanayi, orta ve büyük ölçekli üretim tesisleri, şantiyeler ve diğer yapılar için vazgeçilmezdir. Enerji hatlarında oluşabilecek en az kayıp ve yüklenme ile elektriğin tüketilmesi, reaktif güç kompanzasyonunun önemini açığa çıkarmaktadır. Minimum kayıpla iletilen enerji, beraberinde minimum maliyet ve minimum arıza riski getirecektir.
Enerjinin verimli kullanılması, minimum kayıplarla iletilmesi ve gereksiz yere hatta yüklenmelerle oluşan, kayıpların artmasına sebep olan reaktif gücün mümkün olduğunca düşük seviyelerde tutulması önemlidir.
Yeri gelmişken reaktif güç kompanzasyonunu da açıklayalım. Elektrik şebekesi üzerinden enerji alan çeşitli makine ve sistemlerin (elektrik motorları, lamba ve aydınlatma türleri, transformatörler vb.) meydana getirdiği, reaktif gücü dengeleme ve akım ile gerilim arasında oluşan faz farkını, mümkün olduğunca minimuma indirme işlemine reaktif güç kompanzasyonu denir. Kompanzasyon işlemi sayesinde sistemin güç faktörü (Cos ϕ) düzeltilir.
Kompanzasyon ve Bakımı Neden Önemlidir?
Sanayi ve üretim tesislerinde kompanzasyon bakımı enerjinin verimli kullanılması ve elektrik faturalarının minimize edilmesi açısından oldukça önemlidir. Üretildiği ilk andan itibaren son kullanıcıya kadar en az kayıpla iletilmesi gereken elektrik enerjisi, şebekeye bağlı olan çeşitli elektrik motorları, floresan lamba vb. alıcılar, transformatörler manyetik alan oluşturmak için şebekeden indüktif reaktif güç çekerler. İletim hatları üzerinde biraz önce bahsettiğimiz ve benzeri alıcıların bünyelerinden bulunan, ancak iş yapmayan veya gereksiz kayıplara sebep olan güce, reaktif güç adı verilir. Kompanzasyon ile bu alıcıların şebekeden çektiği reaktif gücün kayıpları azaltılır. Azaltılan bu kayıplar sayesinde elektrik faturalarında azalma ve cihaz ömründe artış gözlenir. Kısaca kompanzasyon ile en verimli enerjiyi minimum kayıpla ekonomik fiyatlara kullanabilirsiniz.
Eğer reaktif güç kompanzasyonu yapılmaz ise; şebekede güç kayıpları meydana gelir, hat ve kablolar daha fazla akım çeker ve bununla birlikte, kayıpların oluşturduğu gerilim düşümleri taşınacak olan enerjinin taşıma kapasitesini düşürür. Bu da üretim ve dağıtım sistemlerinin çalışma kapasitesini azaltır.
Kompanzasyon panosu ve bakım işleri için iletişim bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz. Alanında uzman mühendis kadromuzla gerekli işlemler ve raporlamalar için detaylı bilgi alabilirsiniz.