Reaktif güç kontrol rölesinin çeşitli marka ve tipleri bulunmaktadır. Menü içine girerek kondansatör adetleri, kondansatör güçleri, devreye alma-çıkarma zamanları akım trafosu oranı, cosQ oranı kontrol edilmeli ve gerekli ayarlar mutlaka yapılmalıdır.
Kademeler tek tek çekilerek kondansatör güçleri, kondansatör akımları, kontaktör geçirgenliği, sigortanın kontrolleri ayrı ayrı multimetre kullanılarak yapılmalıdır.
Tesislerde üç çeşit elektriksel güç bulunur;
- Gerçek Güç ( P) : Mevcut elektrik gücünü kullanılabilir başka bir güce çevirir. ( İş gören güç)
- Endüktif Güç (Qı) : 3 fazlı dönme kuvvetine ihtiyacı olan motorların ya da bobinli cihazların çalışması için gerekli güçtür.(elektrik satan kurum bu enerjiyi %20 sınırını aşmadıkça) faturalandırmaz
- Kapasitif Güç (Qc): Endüktif gücü karşılamak için aynı oranda kapasitif güç kullanılır. Fazla kapasitif güç kullanılması halinde sistemde, tesiste ya da şebekede gerilim yükselmeleri olur. Kullandığımız gerçek gücün %15 ten fazlasını şebekeye iletirsek elektrik satan kurum bu kullanımı fatura eder.
Sistem arızalarını en düşük seviyeye indirebilmek için sayaç değerleri sürekli kontrol edilmeli mümkünse uzaktan takip sistemi kurulmalı ve gerekli takip yapılmalıdır.
Kompanzasyon sistemlerinde en çok karşılaşılan arıza kondansatörlerin kapasite kaybına uğramasından kaynaklanmaktadır bu sebeple kompanzasyon sistemlerinde kondansatörün kontrolü ve bakımı önemlidir.
Standart şartlarda kondansatörler çok uzun süreler ardışık olarak çalışabilmektedirler. Ancak harmonik akımları havalandırma ve soğutmadaki yetersiz koşullar sonucu yükselen ortamın sıcaklığı gibi olumsuz şartlar nedeniyle kondansatörler ve barındırdıkları ekipmanlar arıza yapabilmektedir.
Bu arızalar enerjinin maliyetini çoğalttığı gibi birçok hayati tehlikeye da yol açabilmektedir bu sebeple kompanzasyon kondansatörlerinin uzman kişiler tarafından düzgün ve hatasız şekilde kurulup çalışıp çalışmadığını kontrol etmeleri gerekir. Bundan emin olabilmenin tek yolu periyodik olarak bakım işlemlerini gerçekleştirmektir. Bu bakımların minimum yılda iki kez yapılması önerilmektedir.
Güvenlik kesinlikle ilk önceliğimiz olmalıdır kondansatörler devreden ayrılmış dahi olsalar ölümcül derecede tehlike verebilecek bir potansiyel gerilimi uzun süre bünyelerinde taşıyabilirler bu sebeple kondansatörler üzerinde bakım ve onarım yapılacağı vakit çok hassas ve dikkatli davranılmalıdır. Bakım işlemi yapılırken kondansatörler bir şarj ünitesi ile birlikte kullanılmalıdır.
Temizlik ve Kontrol Bakımı
Bakım işlemlerine ilk olarak sistemi dışarıdan gözle gerekli muayene veya kontroller yapılır. Isınan kararmış ya da rengi değişmiş devre elemanları, şişmiş, sönmüş yada sızıntı yapmış kondansatörler , arızanın oluşması için en elverişli koşullardır. Tozlara ve kire karşın olarak temizlik bakımlı süpürgeler yardımıyla yapılarak hava üflemesi ile temizlik amaçlanmaktadır. Pnömatik tesisata bağlı olarak basınçlı hava tabancasıyla temizlik yapıldığı taktirde basınçlı havanın içerideki yağ buhar ve diğer ekipman eşyalarının bağlantılarında korozyona sebebiyet verebilir. Bakım ve Temizlik yapıldıktan sonra kondansatör bankı yeniden enerjilendirmeden hemen önce faz-faz ve faz-nötr bağlantı noktalarına sahip yalıtım araçları tekrar kontrol edilmelidir.
Termal kamera yardımı ile bakım işlemi;
Kondansatörleri kontrol için kullanılan en güvenilir araç teknolojinin son üretimi cihazlar olan termal kameralardır. Kondansatör bankı termal kamera yardımı ile testi yapılmadan bir saat önce enerjiler indirilmelidir. Test sırasında bağlantı noktaları ve soğutma araçlarının düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Sistemdeki güce yönelik bağlantı kabloları ve bağlantı dirseklerindeki gevşeklikler gözden geçirilmeli birbirine iyi temas etmemiş noktalardaki bağlantılar kontrol edilmeli direnç yüksek olacağı için bu bağlantılar da sıcaklık artacak ve zarar vermeye yol açacaktır bu sebeple termal kameralar yardımıyla gevşek bağlantı noktaları test edilerek onarılmalıdır.
Akım ölçümlerine kontrol etmek diğer bakım unsurları kadar önemlidir koruyucu bakım unsurlarının parçası olarak her üç fazdan geçen akımda ölçülmelidir ve kayıt altında tutulmalıdır. Ölçülen bu akım ile gerçek değerinin arasında bir çevirme işlemi yapılması önerilir.
Örneğin akım trafosu 6000/10A ve ölçtüğümüz değer 4 A ise ; (6000/10)x2 = 1200 A değerini buluruz.
Elde edilen bu değerler kayıt altına tutulmalı ve önceki kontroller için karşılaştırma yapılarak bu değerlerde normalin dışında ki farklılıkları ve sapmaları tespit etmeliyiz.
Bu şekilde kondansatörün uzun periyodik bakımlarını sık sık parçaları atlamadan gerçekleştirdiğiniz takdirde sizlere güvenli ve uzun süre taşıyacaktır. Aksi takdirde Bu minik harcamalardan kaçarak bakım ve onarım tespit kontrol işlemlerini yapmazsanız daha büyük maliyetlerde maddi zararlara yol açmasının yanı sıra can kayıplarına sebebiyet verecek derecede büyük sorunlara yol açabilir.
Bir önceki yazımız olan Kompanzasyon Panosu Bakımı başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.