İşletmelerde kullanılan cihazlar,  her daim reaktif enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu anlamda her tüketicinin enerji verimliliğini sağlamak amacıyla kendisine ait kompanzasyonu bulunur. Kompanzasyon hesabı, kompanzasyon çeşidi ayırt etmeksizin hep aynı formül kullanılarak yapılır.

Kompanzasyon Çeşitleri

  • Tek tek kompanzasyon,
  • Grup kompanzasyon,
  • Merkezi kompanzasyon olmak üzere 3 çeşit uygulanır.

 

Tek Tek Kompanzasyon

Tek tek kompanzasyonda kondansatörler direkt olarak yük çıkışlarına bağlanır. Tek tek kompanzasyon sisteminde kondansatörler, kompanzasyonu yapılacak olan endüktif yüklerin (motor, trafo, balast gibi…) şalterine bağlanır ve ortak bir anahtarlama cihazı ile yükle birlikte devreye alınıp çıkarılır. Kondansatör gücü, yük göz önünde bulundurularak doğru bir şekilde seçilmelidir.

Tek tek kompanzasyon, en etkin ve en güvenilir olan uygulama çeşididir, bu anlamda en etkili çözüm, her cihazın tek tek kompanzasyonunun yapılmasıdır. Çünkü, bir kondansatörün bozulması durumunda ortaya çıkan arıza, sadece arızalı bölümü devre dışı bırakır.

Bu sistemin dezavantajı ise, diğer sistemlere göre maaliyetli  olmasıdır. Buna karşılık, aydınlatmada ve büyük çaplı güçlü tüketici motorlarda, besleme hattı uzun olan alıcılarda, tek tek kompanzasyon uygulaması daha çok tercih edilmektedir. (Üç fazlı kondansatörler üçgen olarak bağlanırlar).

Grup Kompanzasyonu

Grup kompanzasyonda, aynı kontaktör veya şalter üzerinden devreye girip çıkan yük gruplarının kompanzasyonunu yapmak amacıyla kullanılır. İşletmelerde tek tek kompanze etmek yerine, aynı anda ve aynı devre elemanları (kondaktör ve şalter) ana pano hattı üzerinden çalışacak motor ve lamba gruplarını kompanze eden sistem, grup kompanzasyonu olarak ifade edilir.  Grup kompanzasyonu sayesinde işletmenin masrafı daha az olur.

Merkezi Kompanzasyon

Tabloya bağlı pek çok motor ve endüktif yük çeken alıcı mevcutsa ve bunlar belli belirsiz zamanlarda devreye girip çıkıyorlarsa, çekilen yük durumuna ayarlı bir kompanzasyon yapılır. Böyle bir kompanzasyon, elle kumandalı ve otomatik çalışma durumlu olur. Tesislerden genellikle merkezi kompanzasyon sistemi kullanılır. Projelendirme aşaması  ve hesaplanmaları kolaydır. Mevcut tesislere bağlanması sorunsuz gerçekleşir, aynı zamanda çok kısa sürede montajı yapılabilir.

Tesisi besleyen tek veya paralel çalışan trafolar, toplam akım trafoları üzerinden kompanze edilebilir. Bu anlamda tesiste kullanılan elektronik regülatörlerin hassasiyet sınırı ve çalışacağı endüktif-kapasitif bölgenin potansiyometreler sayesinde ayarlanabilmesi neticesinde uygun bir kompanzasyon tesisinin kolayca işletmeye dahil olması sağlanır. Bir tesisin, ne tür bir kompanzasyonla yürütülmesi gerektiği, tesisin farklı zamanlarda alınmış yükleme eğrileriyle belirlenmelidir.

Merkezi kompanzasyonda, şebekeye paralel halde eklenecek kondansatörler, 3-5-7 veya 2-4-6-8-12 gruba ayrılırlar.  Bu programlar elektronik kompanzasyon röleleri ile birlikle devreye girerler. Kademeli reaktif güç kontrol rölesi her an cosφ’ yi 0,96’ da sabit tutmak için otomatik şekilde kondansatör gruplarını devreye alır yada çıkarır. 17.02.2000 tarih ve 23967 sayılı resmi gazetede belirtildiği üzere tesislerin cosφ’yi, 0,95 ile 1 arasında tutmaları şarttır. Kondansatörler de reaktif güç rölelerinin kademesi gibi gruplara ayrılır ve her kademede, o kadenin kondansatör grubu devreye girer.

Bir önceki yazımız olan Kompanzasyon Hesabı Nedir ve Nasıl Yapılır başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

İçindekiler

] }